Każdy organizm podejmuje określone decyzje w oparciu o swoje wewnętrzne instynkty, które podpowiadają mu, kiedy jeść, rozmnażać się, walczyć i uciekać. Swoiste zaprogramowanie prowadzi do określonych zachowań, które podlegają analizie badaczy od wielu lat. Jedną z nauk, która bada dane typy reakcji, jest socjobiologia.
Ta dyscyplina naukowa w centrum zainteresowania stawia zachowania społeczne wszystkich gatunków, również Homo sapiens, z uwzględnieniem działania sił doboru naturalnego. Mechanizm doboru naturalnego funkcjonuje na poziomie organizmu lub poszczególnych genów, co zwane jest egoizmem genetycznym. Socjobiologia jako nauka łączy ze sobą elementy biologii i socjologii, związana bezpośrednio jest również z etologią, ewolucjonizmem, zoologią oraz genetyką populacyjną, dlatego zakres jej działania jest tak szeroki.
Socjobiologia powstała w latach siedemdziesiątych z inicjatywy Edwarda Osborne'a Wilsona. Początkowo badaniom poddawano przede wszystkim owady społeczne, czyli mrówki, pszczoły, osy, termity. Z czasem badacze pod lupę wzięli również zachowania człowieka. Teorie socjobiologiczne rozpatrywane są z wykorzystaniem matematycznych modeli, dzięki którym można opisać dane zachowania oraz stabilność ewolucyjną gatunku. Dowodzenie matematyczne umożliwia dowiedzenie poprawności danej teorii, a także przeprowadzenia symulacji komputerowych czy tworzenie hipotez falsyfikowalnych.
Założenia, jakie wysnuwali socjobiologowie, często wywoływały fale krytyki. Richard Lewontin i Stephen Jay Gould podważali słuszność teorii, iż geny mają bezpośredni wpływ na kształtowanie się ludzkich postaw, np. agresywność wynikać może właśnie z genów. Akceptowanie niemoralnych zachowań przez socjobiologów, gdyż w ich opinii są one częścią natury danego gatunku, burzyło dotychczasowy system wartości. Natomiast filozofowie nie uznają założeń dotyczących naturalizmu. Za największe osiągnięcie socjobiologii na polu naukowym uznaje się wyjaśnienie przyczyn zachowań altruistycznych. Poza tym udało się wykazać przyczyn poszczególnych zachowań seksualnych zwierząt oraz tworzący się w obszarze danego gatunku struktur społecznych. Co ciekawe, przy badaniach socjobiologicznych bardzo często pojawiają się odwołania do teorii gier, m.in. dylemat więźnia.
Socjobiologia stale się rozwija. Współczesnym jej przedstawicielem jest Richard Dawkins. Z socjobiologii powstała kolejna dziedzina nauki – memetyka – która bada ewolucje wzorców kulturowych. Natomiast socjobiologię można podzielić na dwa rodzaje: pop, gdzie człowiek jest głównym punktem badań oraz narrow, badane są zależności występujące u innych gatunków.
Ponadto wyróżnia się 4 filary socjobiologii: